regelmatige column

Er zijn geen fouten, er is alleen maar feedback!

“He, nee, oohh, nou ja…”.
Maria slaakt tussen het zingen door nogal wat kreten. “Probeer je je zingen mooier te maken dan het al is?”is mijn vraag. De 28-jaar jonge vrouw kijkt mij verbaasd aan.
“Hoezo?”vraagt zij. “Ik ben hier op zangles en probeer beter te leren zingen ja, dat klopt”.
“En dat doe je met gebaren en kreten tussen het zingen door?”
“Doe ik dat?”, vraagt Maria. Ja, zeg ik. Ben je het je bewust? Waar is dat gedrag een uiting van?

Wat mij opvalt bij een aantal zangleerlingen is, dat er nogal wat afkeuring zit op het eigen zingen. Met handgebaren, zuchten en kreetjes als hè, nee, oohh, nou ja, geven wij dat vaak onbewust te kennen. Misschien doe je het wel met alles? Op school, op je werk, in je relatie?

In de dagelijkse zanglespraktijk werken wij aan de vocale en persoonlijke groei van mensen, die graag willen zingen, ongeacht het feit of ze er nu goed in zijn of (nog) niet.
Wij spreken niet graag over “vals zingen” of over “goed of fout”.
Wie je ook bent en waar je ook staat op de vocale ladder:
Gun jezelf het proces in het steeds beter worden dan eerst. Want ja..wat is beter?
Beter alleen is niets, beter dan wat?? Beter dan toen je begon, beter dan verleden week of beter dan bij het laatste optreden.

Ik vind , dat je als zanger niet alleen maar met het eindresultaat bezig moet zijn. Gun jezelf de ruimte om te groeien. Zingen is geen geschiedenisles, die je in je hoofd stampt om hem daarna feilloos te reproduceren bij een schriftelijke overhoring.

Bij het jezelf afkeuren tijdens het zingen neem je jezelf mijnsinziens niet serieus en sta je je groei een beetje in de weg. Je zingt met de handrem aangetrokken…

Werk aan dat wat je kunt verbeteren en benoem je wensen positief.
Niet van: Ik wil niet meer te weinig adem hebben, ik wil niet meer onzuiver zingen.
Denk positief: Ik wil graag voldoende adem hebben of Ik wil graag zuiver zingen en daar ga ik aan werken.
Het hoeft niet meteen vandaag, ik gun mijzelf het proces van het leren, zodat ik ook daar van kan genieten...

In dat licht bezien zijn er geen fouten: ER IS ALLEEN MAAR FEEDBACK!

Charles Vermeer

NB Met feedback bedoel ik hier terugkoppeling op je vocale prestatie.
Je kunt het zien als een cadeau: Je kunt het aannemen, uitpakken en er je voordeel mee doen..

© 2009 Charles Vermeer

Zingen met hart en ziel..

Zingen met hart en ziel..

Voelt het wel eens alsof je stem zit ingesnoerd?Je wilt wel meer geluid maken, maar het lijkt niet te lukken.Zingen vanuit hart en ziel lukt als je alle klank kunt laten gaan zoals het komt.
Mis je de fysieke skills om veel klank te maken of vind je het eng?Het begint al op jonge leeftijd: Houd je mond aan tafel, niet schreeuwen op de galerij. Wij hebben geleerd onze stem/ klank in te houden.

Maar als je gaat zingen wordt er juist verlangd, dat je je publiek raakt met tekst en vooral ook met klank. Hoe krijg je weer durf om los te laten en je klank vrij te laten klinken? Geef in je dagelijks leven eerst weer eens stem aan wat je vindt of wat je voelt. Geef “stem” aan je mening en sta voor wat je vindt.
Als je zingt met hart en ziel kun je prima op een basale manier je verlangens, frustraties en mening eruit gooien. Dat lukt steeds beter als je in jezelf gaat geloven.

Natuurlijk heb je ook fysieke ondersteuning nodig als je vrije klank wilt maken en wel door het hervinden(!) van je lage adem.
Ademen vanuit je buik en niet vanuit je schouders! Menig masseur heeft zijn handen vol aan verkrampte schouders. Kun je nagaan hoe gespannen je stem klinkt als je van daar uit zingt.
Het schoudergebied is vaak ons controlegebied. Daar slaan we dingen op.
Schouders, hoofd, rug zijn de gebieden waar we snel last krijgen als we moe zijn of stress hebben. 
Geef liever ruimte in je buik. Laat je adem stromen.
Ademhalen is een gevaarlijk woord. Het straalt te veel activiteit uit en kan al snel zorgen voor spanning in het keelgebied. Ontspan en “laat” de adem in je stromen. Er valt niet alleen winst te halen bij het ruimte maken in je buik, maar ook bij een juiste houding. 
”In je waardigheid staan””Je mag gehoord/ gezien worden” “Sta in je kracht” .

Geloof in jezelf, dan gelooft de luisteraar ook in jou.
Rechtop staan is een mooie eerste stap, die laag ademen vergemakkelijkt.
Weet waarover je zingt en leef je in.
Vaak is het goed om eerst je stem te ontwikkelen vanuit klank en niet vanuit een liedje.
Een hoofd dat altijd de leiding heft kun je vanaf komen.
Zing vanuit je hart en je ziel. Deze worden niet aangestuurd door je hoofd!

Charles Vermeer

Te hoog ademen:
Te hoog ademen is altijd zichtbaar aan het optrekken van de schouders en/of het heffen van het bovenste deel van de borstkas.
Laag ademen is gezonder en natuurlijker. Als baby is onze adem nog gewoon laag. Als een baby huilt gaat het wel hoog ademen door de stress. Zo is het ook met de volwassen mens. Een hoge adem is vaak het gevolg van stress, te strakke kleding of bij fysieke bezwaren zoals na een ondergane buikoperatie. Het is zaak de adem zo ver mogelijk van het strottehoofd te houden zodat we de borstkas vrij kunnen houden als klankkast. Onze adem is slechts beheersbaar en steungevend als de adem gaat via het middenrif.
Te groot vibrato:
Bij een slechte beheersing van de adem ontstaat een te groot vibrato. De uitslag van de stem is te groot en gaat te ver naar boven en naar beneden. Een goed vibrato ontstaat bij een ontspannen manier van zingen op een stromende adem. Dit noemt men een natuurlijk vibrato. Het natuurlijk vibrato is uniek per persoon. Vaak hoor je zangers en zangeressen anderen nadoen met een geforceerd vibrato...door de toon soms juist strak te houden kun je een mooie slottoon maken door deze spanning op te heffen, te ontspannen en te eindigen met een mooi natuurlijk vibrato.Te hoge ademspanning en druk geeft een te gespannen oncontroleerbaar vibrato dat men tremolo noemt.
Resonans:
Bij een goede resonans wordt de klank versterkt door de holtes in ons hoofd, keel en borst en waar we nu ook achter zijn gekomen: Door meetrillen van de botten..bij resonans in het hoofd is het belangrijk dat de neus open is en meedoet. Borstresonans wordt onder andere versterkt door het zingen met een losse lage onderkaak. (Niet overstrekken maar ontspannen laten zakken.
Omdat resonans de klank kleurt en versterkt vergt het minder van onze stem. Het zorgt voor de persoonlijke klankkleur en gezond stembehoud.

Zoals verleden maand beloofd ga ik hierbij verder met de volgende onderwerpen betreffende veel voorkomende zangproblemen:

Uit de keel zingen
Dit geeft een geknepen kale klank. De klank lijkt vooral uit de keel te komen in plaats van voor uit de mond. Vaak staat er te veel spanning op het strottenhoofd en is er een verkeerde ademtechniek. Soms is er een eigenwijze tong met te veel spanning.
De tong is een spier. Bij spanning wordt hij dik en zit in de weg.
Soms is er te veel spanning in de kaak.
Oefeningen: tongoefeningen (tong neerklappen en daarna ontspannen)
Manoeuvreer de klinkers naar de voorin liggende medeklinkers toe. Combinatie maken van m en dan overgaan op de klinkers zonder de locatie te veranderen. Voor aan de lippen zingen. Ontspannen zingen met een goede ademsteun!

Zakken
Een koor kan zakken door onder andere: een te kleine zaal, te warme zaal, vermoeidheid, gebrek aan concentratie bij te lang werken aan hetzelfde stuk.
Zowel bij solozang als bij koorzang gelden de volgende dingen:
Vaak wordt de kopstem te weinig ingekleurd met name bij de lage stemmen. Er is dan te weinig menging in de stem van kop en borstresonans.
Oplossing: sirene- oefeningen doen voor goede menging, niet gaan “zitten” op lage tonen, schakel de oren in op een hoog niveau van luisteren. Zorg ook dat je blijft intunen met de band, CD, piano of andere instrumenten!

Stijgen
Als er bij een uitvoering van een ruimte gebruik wordt gemaakt met een grotere akoestiek dan de repetitieruimte, wil een koor wel eens gaan stijgen als gevolg van deze verandering. Als een dirigent te veel stress aan het koor door geeft wil een koor daar ook wel eens van gaan stijgen. Stijgen gebeurt ook vaak bij jonge onervaren stemmen. Er mist nog bodem in de stem. Vaak is er geen goede menging in de stem van kop- en borststem. Zorg dat je goed blijft luisteren naar de omgeving (koor) en/ of naar de begeleiding.

Slecht articuleren
Slecht articuleren kan komen door onwetendheid: Het niet bewust zijn van wat de luisteraar ervaart. Soms ontbreken de vaardigheden om snel en ontspannen te kunnen articuleren. Er is training nodig. Het kan voorkomen bij slechthorendheid. Het is een bepaalde luiheid in het (uit)spreken. Soms denken mensen dat goed articuleren overdreven overkomt.
Er zitten veel positieve kanten aan een goede articulatie:
Minder stemproblemen vanwege de actieve vocale instelling, meer lucht overhouden door de filtering van de lucht door de goed uitgesproken medeklinkers. Meer zeggingskracht in het lied omdat je met de woorden kan spelen in je interpretatie (Een goede interpretatie is meer dan alleen maar hard en zacht zingen): Een gedicht lees je ook mooi op, met aandacht voor de woorden, zo werkt het met zingen eender..

De volgende column verschijnt op 12 mei

In deze column wil ik graag enkele onderwerpen aansnijden die het meest voorkomen in de dagelijkse praktijk van de zangpedagoog. Hopelijk heb je er iets aan:

Veel voorkomende zangproblemen:

Te hoog intoneren
Dit gebeurt in de regel door te veel spanning op het strottenhoofd (persen). Hier is sprake van gebrek aan zangtechniek. Vaak komt te hoog intoneren door spanning, stress en nervositeit. De hoeveelheid gebruikte lucht en de gecreëerde ruimte in de keel zijn onvoldoende op elkaar afgestemd. Advies: Ontspanningsoefeningen en zingen met een lage adem. Zingen met voldoende borststem (onderklank) voorkomt ook te hoog zingen, omdat je zingt met basis.

Te laag intoneren
Komt vaker voor dan te hoog intoneren. Reden is vaak dat het lichaam niet meewerkt door een te slappe fysieke houding.
Er wordt te weinig met resonans gezongen of met te weinig kopstem ofwel te weinig menging van de stem. Soms kan het in een koor een gebrek zijn aan motivatie voor een bepaald stuk. Verder kunnen een slechte houding op bijvoorbeeld slechte stoelen bij zittend zingen een slechte invloed hebben of een ruimte met een laag plafond. Advies: Stemmen goed laten mengen van kop- en borststem, oren inschakelen op een hoger niveau van luisteren, goed staan of zitten. Werken aan resonans. Een oppeppertje van de dirigent kan overigens ook wonderen doen!
En verder: Je zingt in een koor of vocaal ensemble niet zo maar een toon… De toon heeft een plek in het akkoord. Leer ook luisteren naar je eigen stem en af te stemmen op je omgeving (rest van het koor, instrumentalisten, etc.)

Wilde lucht
Wanneer bijvoorbeeld in een koor te veel mensen zingen met wilde lucht, krijgt het koor een waas over de klank. De klank is niet helder. Vaak komt het door een slechte houding. Men zingt te slap. Advies: Zet alle lucht in klank om! Oefen veel op de OE en geef richting aan de klank door te zingen naar een doel in de ruimte. Soms zijn er fysieke redenen waarom iemand de lucht niet 100% in klank kan omzetten als gevolg van slechte stembandsluiting door bijvoorbeeld stembandknobbels of poliepen.

Nasaal zingen
Bij nasaal zingen komt de klank vooral uit de neus en niet zoals het hoort uit de mond met ondersteunende resonans uit de neus.
Nasaal zingen komt veel voor bij mensen die voorzichtig zingen of die hun stem niet durven te laten horen. Bij meer voor in de mond zingen heb je meer energie nodig en laat je je dus meer horen: Dat kan ook eng zijn… Soms is nasaal zingen echter een ingesleten gewoonte. De achterkant van de tong zit te dicht bij het gehemelte. Ook kunnen er fysieke bezwaren zijn zoals bijvoorbeeld bij mensen met een hazenlip. Advies: Oefen veel ng-a, ng-a of ng-o, ng-o. Hierbij zing je op een toon en je maakt de afstand steeds groter tussen achterdeel van de tong en het gebied rond de huig. Er komt meer ruimte om de klank naar voren te brengen.





De volgende onderwerpen komen aan bod in de volgende columns te beginnen met die op 12 april 2011:

Uit de keel zingen
Zakken
Stijgen
Slecht articuleren
Te hoog ademen
Te groot vibrato
Etc.

Veel succes!

Charles Vermeer

ZINGEN OP RECEPT..
In Psychologie Magazine staat deze maand een mooi stuk over hoe gezond het is om te zingen. We weten het allemaal: Van zingen word je blij. Van zingen word je vrolijk! Zingen doet echter meer: Het maakt het leren van een taal makkelijker, geeft dyslectische kinderen steun bij het lezen en helpt mensen met een hersenbloeding hun taal heroveren. Ik stimuleer in mijn lespraktijk zwangere vrouwen hun handen op hun buik te houden en te zingen naar hun handen. Dezelfde stem en melodieen zullen ook later het kind vertrouwen en rust geven als het in de wieg ligt en troost nodig heeft. Stotteraars haperen bijvoorbeeld nooit als ze gaan zingen. Naast het feit dat zangers vocalisten zijn en zingen van vocaal naar vocaal (klinker naar klinker) en stotteraars van medeklinker naar medeklinker (die zij soms als onoverwinnelijke barrieres zien), helpt zingen ook omdat het langzamer gaat dan spreken. Stotteraars hebben minder last van haperingen als zij langzamer spreken. Het gevaar is wel weer bij langzaam spreken, dat stotteraars tijd hebben om na te denken en lastige medeklinkers zien opkomen in de woorden die komen.Als je een taal snel wil leren koop dan liever een Cd in die taal dan een lesboekje. Zingen stimuleert het geheugen en laat je dingen sneller onthouden. Een leuke wetenswaardigheid is dat baby’s een bijzondere interesse hebben in de muzikale aspecten van hun moedertaal. Ze imiteren bijvoorbeeld de intonatie. In het Frans gaat die aan het eind van de zin vaak omhoog, in het Duits juist naar beneden. Wat blijkt? Franse baby’s huilen omhoog , Duitse baby’s omlaag…
Maar bovenal is zingen heerlijk om te doen en een mooie uitlaatklep voor velen.
Charles Vermeer

Toondoof! Hopeloos?

Je hebt ze in veel koren: zogenaamde “brommers”, ofwel mensen die de toonhoogte niet goed kunnen vinden.
Meestal komt er veel afkeuring door de omgeving. Het begint soms al vroeg op school:
“Houd jij je mond maar, jij kunt niet zingen!”
Of een moeder tegen haar kind: “Die rotstem heb je van je vaders kant”…
Ja dat klinkt hard allemaal, maar ik heb het opgetekend uit de monden van diverse “probleemgevallen”
Alhoewel ik die laatste benaming liever niet gebruik, want met de juiste begeleiding kan een groot deel van de brommers vocaal weer veilig “de weg op”!
Het is dan ook jammer, dat veel mensen meteen het stempel krijgen van “afgeschreven voor de toekomst” :Mond houden en nooit meer open doen!

Als je in de kerk zit of voor het eerst in een koor en mensen draaien zich om, om te kijken wie er met het zingen zo ontzettend naast zit, dan wil je weleens heel onzeker worden over je vocale kwaliteiten.
Als gezinsleden, medekoorleden of onderwijzers je fronsend aankijken zodra je begint te zingen, ga je denken dat er iets heel erg mis is met je zingen..
Het gevolg is, dat je niet meer goed luistert: je verliest het vertrouwen in je gehoor en je muzikaliteit. Door de onzekerheid wordt het zingen nog moeilijker.
Je hoort dat je niet goed zit, maar je kunt de oplossing niet vinden..

Vaak blijven brommers in de laagte hangen en weten niet hoe ze hoger moeten als ze dat willen. En harder zingen helpt niet of maar een beetje!
Sommige brommers zingen na afkeuring van hun omgeving helemaal nooit meer, zoals de 50-jarige vrouw die de sneer van haar moeder, toen zij 10 was, al 40 jaar als een last met zich meedraagt.
Laat die vrouw nu een prachtige stem hebben…was haar moeder jaloers?

Echte toondoofheid komt maar heel sporadisch voor. Sommige mensen weten van nature de hoogte niet te vinden, maar kunnen dat wel leren.
Mensen weten niet op welke knoppen ze moeten drukken om wat ze graag willen zingen op de goede toonhoogte tot klinken te brengen.
Voor ons zangpedagogen is er zeker een taak weggelegd om “toonzoekende mensen” hun stem te laten (her)ontdekken en ze weer plezier te laten beleven aan het zingen.
Zelfs in koorverband.
Veel laten luisteren, oefeningen eerst mee zingen en tonen laten overnemen van de menselijke stem. Dat is meestal makkelijker dan van een instrument zoals de piano.

Je ziet blijde gezichten als je mensen weer zelfvertrouwen kunt geven in hun zingen.
Want zingen is nu eenmaal heerlijk om te doen, ook voor brommers en ex- brommers..!


Charles Vermeer

Optreden….

Als je zingt in het openbaar kan dat soms een boel stress geven. Meestal gaat het na 5 minuten over en kan je een beetje “loskomen”.
Dan kan je hopelijk gaan genieten van je optreden. En als jij als zanger of zangeres geniet, gaat je publiek ook genieten, dat is het mooie.

Wat kan je o.a. leren uit een optreden, meer dan uitsluitend de opbouw van je vaardigheid en routine?
Een luisteraar kan niet altijd benoemen wat er goed of fout aan je zingen is.
Ze vinden je geweldig of niet en alle gradaties daar tussen..
Sommige luisteraars hebben een messcherp gehoor en horen het als je er een beetje naast zit. Maar de meeste mensen zijn niet bezig met het feit of je een “herzje” te hoog of te laag zat.
Ook zul je van de leek niet snel het commentaar krijgen, dat je geen goede menging hebt van je kop- en je borststem, dat je te weinig “twang” gebruikte of in een bepaald gedeelte meer had moeten “belten”..

Van je vrienden, ouders, geliefden hoor je wellicht: “Meid of knul, geweldig hoor, ik ben trots op je!” “Dat je al op het toneel gaat staan vinden we een prestatie.” De mensen die van je houden zullen je prijzen ook al was het een afgang...: Logisch en mooi ook!

Verder is er een categorie mensen die je wellicht niet kent, maar je wel feedback geeft, waar je wellicht dingen uit zou kunnen op maken.
Voorop gesteld, dat als iemand iets over jou als zanger zegt, het ook veel of misschien meer over de persoon zelf zegt, dan over jou..
Als iemand het heel knap vindt dat je kan pianospelen en zingen tegelijk betekent dat vaak, dat de persoon in kwestie dat zelf graag zou kunnen en wellicht daar nog niet toe in staat is. De bewondering is gemeend en klopt, maar zegt ook iets over de spreker zelf.
En iemand die zegt: Wat zing jij zuiver!
Ok, wellicht is dat iemand die zelf op les zit en daar juist de grootste problemen mee heeft? Wie zal het zeggen?
Als iemand zegt: “Je hebt me tot in het diepst van mijn ziel geraakt!”
Misschien gaat het hier om een lied met een tekst die iemand aanspreekt en natuurlijk zegt het iets over jou als zanger, namelijk dat je in staat bent geweest de tekst over te brengen met gevoel.

Mijns inziens is het voor een zangpedagoog/ vocal coach naast het doen van allerlei zangoefeningen en stemontwikkeling ook zeker een taak een leerling te laten voelen, horen en meemaken wat nu het verschil maakt tussen een doorsnee zanger of zangeres en eentje die de zaal op zijn kop zet of mensen raakt tot in het diepst van hun ziel:
De optelsom van een heleboel ogenschijnlijk minder belangrijke, kleine zaken maken nu net het verschil of iemand je een leuke zanger vindt of dat je mensen in ontroering of vervoering hebt gebracht.
Vaak willen we alleen maar mooi zingen. Maar een mooie auto, een mooie vrouw:
Aan schoonheid raak je snel gewend. Het gaat om de inhoud, toch? Wat heb je aan een lege huls?
Daarom heb ik liever iemand met een minder ontwikkelde stem, maar die mij raakt tot in het diepst van mijn ziel, want daar gaat het toch uiteindelijk om..? Dat willen we ..!

Veel mensen zijn schor of hees na het zingen:
Van een afstand af is schorheid wat lastig te beoordelen, maar toch kan ik er wel iets over zeggen:
Heesheid of schorheid is een vermoeidheidsverschijnsel. Heeft u echter vrij snel last van uw stem dan kan het zijn dat u uw stem forceert..
Schorheid kan ook ontstaan door roken of bij bepaalde allergiën, zoals hooikoorts. Ook medicijngebruik kan de stemfunctie negatief beinvloeden. Tijdens het zingen kan het zijn dat u uw stem overbelast door te veel op kracht te zingen.
Het kan ook zijn dat u uw keel tijdens spreken en zingen niet goed geopend houdt. Soms kan er ook heesheid ontstaan bij een te ruwe en hoorbare inademing. Als u een beroep heeft waarbij u veel moet spreken kunt u door het schrapen van de keel al stemproblemen krijgen. Hard hoesten is ook funest voor de stem.
Ik raad u aan n.a.v. het bovenstaande eens na te gaan wat de momenten zijn wanneer u last krijgt van uw stem, en wanneer u de stem eventueel overbelast...
Maak vrijblijvend een afspraak voor een stemtest op de inschrijfpagina. Charles Vermeer

Mevrouw Warnsveld

Hoe houd je een amateurconcert aantrekkelijk voor de luisteraars?
Tja dat is een lastige…
Je laat als zanginstituut of muziekschool ook mensen optreden, omdat zij het “nodig hebben”, of “verdienen”
Als docent krijg je dan wel eens van mensen toe gefluisterd: “ …Ach, had je die mevrouw nou niet tegen zichzelf in bescherming moeten nemen?”
“Weet je, ze had het nodig, zij is van ver gekomen” antwoord ik dan.

Zo hadden we ook ooit mevrouw Warnsveld.
Ik denk, dat zij inmiddels al niet meer leeft. Het is 25 jaar geleden en toen was zij al niet zo gezond. Zij liep met een stok en werd “bezorgd” met “ aangepast vervoer”
Niemand wist ook hoe oud ze was. Op het inschrijfformulier had zij een valse datum opgegeven. Haha..zo ijdel was zij..Het was een pittige tante, die wist wat ze wilde..

Om het amateurconcert waarin zij zou optreden verteerbaar te houden voor de luisteraars vroeg ik aan haar, of zij haar optreden inclusief “op en af” binnen een tijdsbestek van 5 minuten zou kunnen houden.
Dat was geen probleem zei zij..

Nou moet je ook weten, dat het podium, dat zij moest beklimmen geen trapje had en voor haar op kniehoogte was.
Met haar stok liep zij naar het toneel. Ging vervolgens op haar linkerbeen staan, zwiepte het andere been behendig naar rechts het toneel op. Draaide vervolgens haar onderstel over het podium, waarbij zij het publiek een kijkje gaf op zaken, die je liever niet ziet… Zij zette zich af met haar stok om daarna met een welgemikte val in een klaar staande plastic stoel terecht te komen, die wiebelend onder al dit geweld een geluid maakte, dat mij deed denken aan het ontstopmoment van mijn afvoerputje in de kelder..
Maar goed, zij zat…3 minuten waren al heen en er had nog geen toon geklonken.

Mevrouw Warnsveld vond het altijd zeer belangrijk dat de luisteraars wisten waar zij over zong.
Als mevrouw Warnsveld in het “buitenlands” zong trakteerde zij haar bewonderaars graag op een letterlijke vertaling van haar lied en wel van de eerste tot en de met de laatste maat.
Alvorens zij tot de vertaling over ging fluisterde zij het publiek toe, dat zij haar stem “van boven had gekregen;”
Ik kreeg de neiging naar boven te kijken in de zaal of bedoelde zij, dat zij vaak naar de bovenbuurman had geluisterd? Een zeer getalenteerd operazanger? Nee, je weet wel hij van boven…
Ik snapte natuurlijk, dat zij bedoelde dat zij haar nachtegaalgeluid van God had gekregen, maar zij sprak nooit zijn naam uit..
Zij wilde zijn Naam vast niet ijdel gebruiken…

Toen begon de vertaling van het lied:
Engels: Coocooroocoocoo Paloma Nederlands: Coocooroocoocoo Paloma
Mijn liefje mijn duifje, etc.,etc.
Mevrouw Jansen vertaalde alles letterlijk, ook de woorden die niet te vertalen waren..
Het lied begon. Ik kroop achter mijn piano..
Midden in het stuk stopte mevrouw Warnsveld abrupt.
Zij stond op, liep naar de rand van het podium en porde met haar stok naar beneden waar op een van de stoelen haar cassettedeck klaar stond om het resultaat van haar hymne te vereeuwigen.

20 minuten later zat mevrouw Warnsveld weer rustig op haar stoel voor het podium.
Ik keek op het programma: Nog 22 leerlingen te gaan…